Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje tzw. wspólność majątkowa – wszelkie dochody stają się własnością obojga małżonków. W małżeństwie można wyróżnić dwa rodzaje majątków:
1) osobisty
2) wspólny.
Majątek osobisty jest uregulowany w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Majątek wspólny to wszelkie dobra materialne zgromadzone od momentu zawarcia związku małżeńskiego. Dotyczy to zarówno dóbr uzyskanych wspólnie jak i osobno. Należą do nich przede wszystkim: wynagrodzenie oraz inne źródła dochodów, dochody z majątku wspólnego jak i dochody z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartym lub pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie. Co więcej do majątku wspólnego wchodzą także przedmioty codziennego użytku, które służą do codziennego funkcjonowania obojga małżonków. Dotyczy to również przedmiotów uzyskanych w drodze dziedziczenia, zapisu, darowizny o ile spadkodawca lub darczyńca nie postanowi inaczej.
Ustanie wspólności majątkowej
W trakcie małżeństwa wspólność majątkowa ustaje w kilku przypadkach:
a) małżonkowie zawrą umowę o rozdzielność majątkową
b) sąd dokona ustanowienia rozdzielności majątkowej
c) jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione
d) w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość
e) sąd orzeknie separację.
Warto również podkreślić, że wbrew powszechnemu przekonaniu porozumienie dotyczące rozdzielności majątkowej można podpisać nawet w trakcie trwania związku małżeńskiego. Owo porozumienie nosi nazwę intercyzy i gwarantuje niezależność finansową każdego z małżonków, a także chroni przed ewentualną egzekucją.
Dwa sposoby podziału majątku po rozwodzie – umowny podział majątku oraz sądowy podział majątku
Umowny podział majątku
Dotyczy tylko i wyłącznie sytuacji gdy oboje małżonkowie potrafią dojść do porozumienia w kwestii podziału majątku. Podział taki następuje w formie umowy . Forma może być dowolna jednakże gdy do majątku wspólnego wchodzi nieruchomość (co zazwyczaj tak się dzieje) konieczna jest forma aktu notarialnego. Strony mogą samodzielnie ograniczyć podział do części majątku, ustalić jaką wartość posiadają poszczególne przedmioty oraz komu przypadną a także terminy spłat lub dopłat.
Sądowy dział majątku
Taka droga podziału majątkowego ma miejsce w sytuacji gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia. Wówczas każda z nich może wnieść wniosek do sądu, nawet bez wiedzy i zgody współmałżonka. Obowiązujące prawo przywiduje możliwość trzech sposób dokonania działu majątku
1) podział fizyczny
2) przyznanie prawa własności danego składnika majątku na rzecz jednego z małżonków , obciążając go koniecznością spłaty drugiego.
3) sprzedaż składników wchodzących w skład majątku oraz podział sumy pomiędzy małżonków.
Podział sądowy obejmuje cały majątek wspólny a wartość poszczególnych przedmiotów określana jest według cen rynkowych.
