W polskim systemie prawnym dłużnicy mają szeroki wachlarz praw, które mają na celu ochronę ich interesów oraz zapewnienie sprawiedliwego traktowania w procesie windykacyjnym i egzekucyjnym. Poniżej wymienimy prawa dłużnika i po krótce opiszemy.
Prawo do rzetelnej informacji
Dłużnik ma prawo do rzetelnej i pełnej informacji na temat swojego zadłużenia. Obejmuje to m. in.:
-Prawo do informacji o wysokości zadłużenia dłużnik ma prawo wiedzieć, ile wynosi jego dług, w tym odsetki oraz ewentualne koszty dodatkowe
-Prawo do informacji o podstawie zadłużenia. Dłużnik powinien otrzymać dokładne informacje na temat podstawy prawnej swojego długu, czyli na jakiej podstawie prawnej i z jakiego tytułu powstało zadłużenie.
Prawo do odroczenia sprawy
Zgodnie z art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, dłużnik może złożyć wniosek o odroczenie terminu spłaty długu lub rozłożenie go na raty. Sąd może uwzględnić taki wniosek jeśli przemawiają za tym szczególne okoliczności, takie jak trudna sytuacja finansowa dłużnika.
Prawo do negocjacji warunków spłaty
Dłużnik ma prawo negocjować warunki spłaty długu z wierzycielem. Wiele firm windykacyjnych oraz instytucji finansowych oferuje programy restrukturyzacyjne, które umożliwiają dłużnikom spłatę zadłużenia na korzystniejszych warunkach.
Prawo do ochrony przed nieuczciwymi praktykami windykacyjnymi.
Prawo polskie chroni dłużników przed nieuczciwymi praktykami windykacyjnymi. Dłużnicy mają prawo do:
-Ochrony przed nękaniem; Firmy windykacyjne nie mogą stosować metod nękania, takich jak częste i uporczywe telefony czy wizyty w domu dłużnika
-Ochrony przed zastraszaniem; Windykatorzy nie mogą zastraszać dłużników ani stosować przemocy fizycznej lub psychicznej.
Prawo do ochrony danych osobowych
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (RODO), dłużnicy mają prawo do ochrony swoich danych osobowych. Oznacza to, że firmy windykacyjne muszą przestrzegać przepisów dotyczących przetwarzania danych osobowych, w tym uzyskiwać zgodę dłużnika na przetwarzanie jego danych oraz informować go o celach i postanowieniach prawnych takiego przetwarzania.
Prawo do sprzeciwu wobec nakazu zapłaty
Dłużnik ma prawo wnieść sprzeciw wobec nakazu zapłaty wydanego przez sąd. Zgodnie z art. 502 §1 Kodeksu postępowania cywilnego, dłużnik może wnieść sprzeciw w terminie dwóch tygodni od doręczenia mu nakazu zapłaty. Wniesienie sprzeciwu skutkuje uchyleniem nakazu zapłaty i skierowaniem sprawy do postępowania zwykłego.
Prawo do ochrony przed nadmiernym obciążeniem egzekucyjnym
Kodeks postępowania cywilnego (art. 829) przewiduje katalog rzeczy i praw majątkowych, które są wyłączone spod egzekucji. Należą do nich m.in.:
– Rzeczy codziennego użytku takie jak odzież, pościel, podstawowe meble i sprzęt domowy.
– Środki do życia takie jak żywność i opał niezbędne to przeżycia tego miesiąca.
-Narzędzia pracy niezbędne do wykonywania zawodu przez dłużnika, np. narzędzia rzemieślnicze.
Prawo do ochrony wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie za pracę podlega szczególnej ochronie. Zgodnie z Kodeksem pracy (art. 87§1) potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonywane tylko w określonych przypadkach, takich jak:
-Potrącenia na pokrycie zaliczek: Udzielonych pracownikowi zaliczek pieniężnych.
-Potrącenia na pokrycie świadczeń alimentacyjnych: Na podstawie tytułu wykonawczego.
-Potrącenia na pokrycie innych należności: Na podstawie pisemnej zgody pracownika
Prawo do wniesienia skargi na czynności komoranika
Dłużnik ma prawo wnosić skargi na czynności komornika, jeśli uważa, że komornik działa niezgodnie z prawem lub narusza jego prawa. Zgodnie z art. 767 kodeksu postępowania cywilnego, skargę można wnieść do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika.
Prawo do sądowego ustalenia wysokości zadłużenia
Dłużnik ma prawo do wniesienia powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli ma w tym interes prawny (art. 189 Kodeksu Cywilnego). Oznacza to, że dłużnik może domagać się sądowego ustalenia, czy dług rzeczywiście istnieje i w jakiej wysokości.
Prawo do przedawnienia roszczeń
Roszczenia majątkowe przedawniają się po upływie określonego czasu. Zgodnie z art. 118 Kodeksu Cywilnego, ogólny termin przedawnienia wynosi 6 lat, natomiast roszczenia o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się z upływem 3 lat. Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia, co skutkuje oddaleniem roszczenia przez sąd.
Prawo do mediacji
Dłużnik ma prawo do skorzystania z mediacji jako alternatywnej metody rozwiązywania sporów. Mediacja pozwala na negocjowanie warunków spłaty długu w sposób mniej formalny i często szybszy niż postępowanie sądowe. Strony mogą dobrowolnie zgodzić się na mediację, a sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania (art. 183^1-183^15 Kodeksu postępowania cywilnego)
Prawo do obrony
Tak jak każdy obywatel dłużnik ma prawo do obrony swoich interesów w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym. Obejmuje to m.in.:
-Prawo do korzystania z pomocy prawnej: Dłużnik może skorzystać z usług adwokata lub radcy prawnego.
-Prawo do składania wniosków dowodowych: Dłużnik może zgłaszać wnioski dowodowe oraz przedstawiać dowody na swoją obronę.
-Prawo do złożenia zażalenia: Dłużnik może wnosić zażalenia na postanowienia sądu oraz decyzje komornika.
Prawo do ograniczenia kosztów egzekucyjnych
Zgodnie z art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, dłużnik ma prawo złożyć wniosek o obniżenie opłat egzekucyjnych. Sąd może uwzględnić taki wniosek, jeżeli opłaty są rażąco wygórowane w stosunku do wartości dochodzonego roszczenia.
Prawo do ochrony przed niewypłacalnością
Dłużnicy, którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, mogą skorzystać z przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, dłużnik może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli jego niewypłacalność wynika z okoliczności niezależnych od niego. Procedura ta ma na celu umożliwienie dłużnikowi oddłużenia, czyli pozbycia się długów w sposób zgodny z prawem. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie tylko chroni dłużnika przed dalszymi działaniami windykacyjnymi, ale również daje mu szansę na normalne funkcjonowanie po zakończeniu postępowania.
Polski system prawny zapewnia dłużnikom szeroki wachlarz praw mających na celu ochronę ich interesów i godności. Regulacje te tworzą zrównoważony system, który chroni dłużników, zapewniając jednocześnie realizację zobowiązań wobec wierzycieli. Prawo do obrony oraz pomoc prawna są kluczowe dla dłużników w procesie ochrony swoich praw.
